23/11/2014
Tha Ruaraidh a' bruidhinn air Gilleasbuig MacDhòmhnaill à Uibhist a Tuath agus mar a chaidh e a thiodhlaigeadh ann a Cille Chuimein. Week's letter for learners from Roddy MacLean.
Last on
An Litir Bheag 497
Corresponding Litir Bheag
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 801
Duration: 05:00
Litir 801: Uilleam agus am Mèirleach
Bha fear às an Eilean Sgitheanach a’ fuireach ann am baile mòr Leeds ann an Sasainn. ’S e Uilleam an t-ainm a bh’ air. Nuair a bhiodh daoine a’ faighneachd dheth carson a bha e a’ fuireach ann an Leeds, chanadh e gun do cheannaich e tiogaid bus ann an Glaschu turas airson a dhol don Ath Leathann.
‘Single to Broadford,’ thuirt e ri fear nan tiogaidean. Bha trioblaid aig Uilleam le deoch làidir. Bha e dìreach air trì uairean a thìde a chur seachad ann an taigh-seinnse. ‘Single to Broadford,’ thuirt e a-rithist, a’ feuchainn ri a theanga obrachadh dòigheil.
‘Sure, pal,’ thàinig freagairt bho air cùl na glainne. ‘Stance 5. It’s leavin’ the noo.’
Ruith Uilleam a-mach don bhus, sheall e an tiogaid don dràibhear agus ghabh e suidheachan. Cha b’ fhada gus an robh cadal nam marbh air. Nuair a dhùisg e, bha i dorch. Bidh sinn faisg air Gleanna Comhann, thuirt e ris fhèin, agus ghabh e norrag eile. Leis an fhìrinn innse, bha iad faisg air Penrith. Agus nuair a ràinig e a cheann-uidhe, cha robh e ann am ‘Broadford’, ach ann am Bradford.
Agus cha do dh’fhalbh e. Uill, chaidh e cho fada ri Leeds. Thachair e ri Tracey a bha na gruagaire. Phòs iad, agus bha Uilleam dòigheil gu leòr. Thòisich e gnìomhachas. Bha bhana gheal aige le The Handy Skyeman: No Jobs Too Tough sgrìobhte oirre. Bha e moiteil às fhèin gur e Sgitheanach a bh’ ann
Cha bhiodh e a’ dol dhachaigh don Eilean uair sam bith, ge-tà. Cha robh airgead aige. Bhiodh e ga chosg anns an taigh-seinnse a h-uile oidhche. Dh’fheuchadh e ri faighinn a-steach gu sàmhach ann an uairean beaga na maidne, ach bha Tracey an-còmhnaidh na dùisg. Bhiodh i a’ coimhead air mar gur e amadan a bh’ ann. Agus ’s e amadan a bh’ ann, mar a bhiodh e fhèin aig aideachadh. Amadan na dibhe.
Oidhche a bha seo, thàinig e dhachaigh mu thrì uairean sa mhadainn. Thug e iuchair a-mach. Ach cha robh feum oirre. Bha an doras mòr fosgailte. Dh’fhàs Uilleam amharasach. Carson nach robh an doras glaiste?
Choisich e a-steach agus chunnaic e gun robh uinneag briste. Bha stuth na laighe air an ùrlar. Bha an telebhisean air falbh. Bha mèirleach air a bhith anns an taigh. Agus choisich e a-mach air an doras mhòr. Dh’fhàs Uilleam feargach. An uair sin iomagaineach. An robh Tracey ceart gu leòr?
Ruith e suas an staidhre cho math ’s a b’ urrainn. Bha a bhean na cadal. Dhùisg Uilleam i agus dh’inns e dhi mun mhèirle. Chuir e iongnadh oirre. Cha chuala i dad.
An ath latha, chaidh Uilleam gu stèisean nam poileas. ‘Nuair a gheibh sibh am mèirleach,’ thuirt e ris an t-sàirdseant, ‘tha mi ag iarraidh bruidhinn ris.’
‘Bidh cothrom agad fhaicinn sa chùirt,’ thuirt am poileas.
‘Feumaidh mi bruidhinn ris,’ thuirt Uilleam a-rithist.
‘Chan fhaod sibh ceartas a dhèanamh ach tro ùghdarras na stàite,’ thuirt am poileas.
‘Tha mi coma mu cheartas,’ thuirt Uilleam, ‘tha mi ag iarraidh fiosrachadh.’
Chuir seo iongnadh air an t-sàirdseant. ‘Dè am fiosrachadh?’
‘Tha mi airson faighinn a-mach,’ thuirt Uilleam, ‘ciamar a fhuair am mèirleach a-steach don taigh agam gun a bhith a’ dùsgadh mo mhnà. Tha mise air a bhith a’ feuchainn airson bhliadhnaichean agus bidh i gam chluinntinn an-còmhnaidh!’
Faclan na Litreach
Gleanna Comhann: Glencoe; norrag: snooze; a cheann-uidhe: his desination; gruagaire: hairdresser; bhana: van; iuchair: key; è: thief, burglar; iomagaineach: DzԳԱ.
Abairtean na Litreach
Puing-chànain na Litreach
Cha bhiodh e a’ dol dhachaigh don Eilean uair sam bith: he’d never go home to the Island. Skye people will sometimes just refer to there home island as An t-Eilean, as if there were no other. This, naturally enough, is seen as slightly presumptuous, or even arrogant, by inhabitants of some of the other Gaelic islands! In fact, the reason may simply be that most islands have a name that doesn’t include ‘E’ eg Leòdhas, Ìle, Uibhist, Muile, whereas ‘SٳԲ’ can’t be used in that way (it means a Skye person), so An t-Eilean is the best way of contracting a rather long name.
Gnàthas-cainnt na Litreach
choisich e a-mach air an doras mhòr: he walked out of the front door.
Tha “Litir do Luchd-ionnsachaidh” air a maoineachadh le MG ALBA
Broadcasts
- Sun 23 Nov 2014 22:00tv Radio nan Gàidheal
- Wed 26 Nov 2014 22:30tv Radio nan Gàidheal
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.