Calan Gaeaf
Mae Noson Calan Gaeaf yn hen ddathliad i nodi diwrnod olaf y flwyddyn Geltaidd sef Hydref 31. Dyma'r noson, yn ôl traddodiad, pan mae'r ffin rhwng y byw a'r marw yn diflannu a phan fo ysbrydion yn crwydro'r ddaear.
Gŵyl Baganaidd yw hi'n wreiddiol a chredai'r hen Gymry fod eneidiau'r meirw yn troedio ymhlith y byw ar yr adeg hon o'r flwyddyn.
Byddent yn gwisgo masgiau er mwyn cadw ysbrydion drwg i ffwrdd. Dyna wraidd y grefft o gerfio wynebau ar feipen a'i harddangos yn y ffenestr.
Fel nifer fawr o wyliau Celtaidd cafodd yr ŵyl hon ei mabwysiadu gan yr Eglwys gyda dyfodiad Cristnogaeth a'i hail gyflwyno fel Gŵyl yr Holl Saint ar Dachwedd 1 a Gŵyl yr Holl Eneidiau ar Dachwedd 2, gan barhau'r traddodiad o gofio eneidiau'r meirw.
Datblygodd nifer o draddodiadau Cymreig o gwmpas yr ŵyl yn ymwneud â gemau, rhigymau a pharatoi bwyd.
Ond erbyn heddiw mae traddodiadau Halloween yr Unol Daleithiau wedi disodli'r ŵyl Baganaidd Gymreig a hwyl trick or treat wedi disodli elfennau mwy difrifol yr hen grefydd. Pwmpen sy'n cael ei defnyddio gan amlaf heddiw yn hytrach na meipen neu swejen.
Arferion gwerin
Cysylltiadau'r ±«Óãtv
Cysylltiadau Rhyngrwyd
Chwedlau Myrddin
Straeon a gemau
Ewch ar anturiaethau gyda'r cymeriadau yn ein gemau a straeon cyfoes.
