Main content

22/08/2011

Bidh Ruaraidh MacIlleathain a' bruidhinn air Linne Fharair anns an Litir Bheag. Anns an t-seann aimsir bha Poll an RĂČid air ann an GĂ idhlig.

In olden times, Beauly Firth was called Poll an RĂČid in Gaelic.

5 minutes

Last on

Mon 22 Aug 2011 19:00

Clip

An Litir Bheag 328

Bha mi ag innse dhuibh mu chairidhean. Bha gu leĂČr dhiubh ann an Linne Fharair, siar air Inbhir Nis. Anns an t-seann aimsir bha Poll an RĂČid air ann an GĂ idhlig. Tha sin a’ ciallachadh “the inlet of the rood or cross”. ’S e sin an aon RĂČid a th’ ann an Taigh an RĂČid – Holyrood House – ann an DĂčn Èideann.

Ciamar a fhuair Poll an RĂČid ainm? Uill, thug RĂŹgh Alasdair II fearann do mhanaich ann an Inbhir Nis. Bha sin timcheall na bliadhna dĂ  cheud dheug, trithead ’s a sia (1236). Thog iad manachainn anns a’ bhaile. Bha Inbhir Nis air slighe eilthireachd gu ruige Baile Dhubhthaich ann an Siorrachd Rois. Agus dh’ĂČrdaich an RĂŹgh rĂČd, no crois, a chur suas faisg air Inbhir Nis.

Tha sinn a’ smaoineachadh gun robh a’ chrois air eilean beag anns an linne. Chan eil sgeul air an eilean no air a’ chrois an-diugh. Ach dh’fhĂ g a’ chrois a h-ainm air an Ă ite – Poll an RĂČid. No, ann am Beurla, the Rood Pool.

Co-dhiĂč, air ais do na cairidhean. Bha cuid dhiubh fada, barrachd na mĂŹle troigh a dh’fhaid. Cha robh iad air fad air an dĂšanamh de chlachan. Bha bunait cloiche aca. Ach gu h-Ă rd bha iad air an dĂšanamh de fhiodh. Bha am fiodh mar chliath. Bha na daoine a’ dĂšanamh obair-cĂ raidh air na cairidhean gu tric.

A bharrachd air cairidhean bha muinntir an àite a’ cur a-mach lìn. Bha sgadain bheaga – no garbhagan – a’ tighinn a-steach. Thàinig am facal garbhag bhon Albais garvie. Ach chaidh garbhag air ais don Bheurla ann an sgìre Inbhir Nis mar garvack. Ann an seachd ceud deug, ceathrad ’s a naoi (1749) bha an Eaglais a’ gearain mu iasgach air an t-Sàbaid. Sgrìobh iad mu “breach of the Lord’s Day for fishing for garvacks”.

Bha na garbhagan cudromach mar bhiadh anns a’ gheamhradh. Ach bha na daoine cuideachd a’ glacadh bhradan anns na lĂŹn aca. Agus bha MacShimidh mĂŹ-thoilichte mu dheidhinn sin. Chan e rud Ăčr a tha anns an deasbad mu iasgach le lĂŹn air cladaichean na h-Alba.

The Little Letter 328

I was telling you about cairidhean/yairs. There were lots of them in the Beauly Firth, west of Inverness. In olden times it was called Poll an RĂČid in Gaelic. That means “the inlet of the rood or cross”. That’s the same Rood as in Holyrood House in Edinburgh.

        How did Poll an RĂČid get its name? Well, King Alexander II gave land to friars in Inverness. That was around the year 1236. They built a monastery in the town. Inverness was on a pilgrimage route to Tain in Ross-shire. And the King ordered a rood, or cross, to be erected close to Inverness.

       We think the cross was on a small island in the firth. There is no sign of the island or cross today. But the cross left its name on the place – Poll an RĂČid. Or, in English, the Rood Pool.

        Anyway, back to the yairs. Some of them were long, more than a thousand feet in length. They weren’t entirely made of stones. They had a stone base. But above that, they were made of wood. The wood was like a hurdle [ie interlaced]. The people were often doing repair work on the yairs.

        In addition to yairs the people of the place were putting out nets. Small herring – or garbhagan – were coming in. The word garbhag comes from the Scots garvie. But garbhag went back into English in the Inverness area as garvack. In 1749 the Church was complaining about fishing on the Sabbath. They wrote about the “breach of the Lord’s Day for fishing for garvacks”.

        The garvacks were important as food in the winter. But the people were also catching salmon in their nets. And Fraser of Lovat was unhappy about that. The debate about fishing with nets on the shores of Scotland is not new.

Broadcast

  • Mon 22 Aug 2011 19:00

All the letters

Tha gach Litir Bheag an seo / All the Little Letters are here.

Podcast: An Litir Bheag

The Little Letter for Gaelic Learners

An Litir Bheag air LearnGaelic

An Litir Bheag is also on LearnGaelic (with PDFs)

Podcast