29/11/2010
Tha litir bheag na seachdain-sa aig Ruaraidh MacIllEathain. This week's short letter for learners is introduced by Ruaraidh MacLean.
Last on
Clip
-
An Litir Bheag 290
Duration: 03:45
An Litir Bheag 290
Choinnich Calum MacGhilleathain ri Iain Dòmhnallach, “Bà rd Loch Abar”, anns an Fhaoilleach naoi ceud deug, caogad ’s a h-aon (1951). Bha Calum ainmeil airson a bhith a’ cruinn-eachadh beul-aithris na Gà idhlig. Bha Iain ainmeil, co-dhiù gu h-ionadail, mar bhà rd is seanchaidh.
Bha Iain air an rathad dhachaigh bhon eaglais. Sin an Eaglais Chaitligeach ann an Drochaid Ruaidh. Chuir Calum stad air. Bhruidhinn e ris ann an GĂ idhlig. ThĂ inig Iain far a bhaidhsagail.
Thuirt Calum ris gun robh e ag iarraidh beul-aithris aig Iain a chlà radh airson Sgoil Eòlais na h-Alba. Dh’aont-aich Iain coinneachadh ris. Thà inig iad còmhla aon latha gach seachdain airson còig mìosan. Fhuair Calum beul-aithris gu leòr.
Nuair a thachair e ri Calum air an Didòmhnaich sin, bha Iain dìreach air òran a sgrìobhadh. Bha e mu dheidhinn nan Albannach a ghoid an Lia-fà il à Abaid Westminster. Bha sin dìreach air tachairt. Cha robh sgeul air a’ chloich fhathast. Agus bha Iain gu math toilichte!
Chaidh e fhèin is Calum air cùl balla. Agus sheinn Iain an t-òran. Bha an t-òran là n lùiths agus smior, thuirt Calum. Bha, agus an duine!
Bha Iain às an Drochaid Àrd faisg air Drochaid an Aonachain. Bha athair, Seumas Ruadh, na chlachair agus na chroitear. Mar chlachair, bha e a’ siubhal air feadh Loch Abar. Chruinnich e tòrr beul-aithris. Thog Iain sgeulachdan bho athair.
Bha Iain fhèin ag obair air na rathaidean agus air an rathad-iarainn. Dh’fhàs e ainmeil airson a chuid eòlais air eachdraidh Loch Abar.
Bha stòiridhean aig Iain Dòmhnallach mu dhaoine mar Chalum Cille, Raibeart Brus, Dòmhnall Ballach mac Tighearna nan Eilean, Alasdair Mac Colla, Teà rlach Òg Stiùbhart agus mòran eile. Agus tha mòran dhen stuth a chlà r Calum MacGilleathain leis gu bhith air là rach-lìn ùr an-ath-sheachdain. ’S e sin an là rach aig Tobar an Dualchais. Chuir am pròiseact sin mòran stuth à beul-aithris ann an cruth didseatach. Bidh an là rach math dha-rìribh.
Bheir sinn sùil a bharrachd air an dìleib a dh’fhà g Bà rd Loch Abar an ath-sheachdain. Gheibhear grèim air an là raich-lìn far a bheil an stuth aige aig www.tobarandualchais.go.uk.The Little Letter 290
Calum Maclean met John MacDonald, the “Lochaber Bard”, in January 1951. Calum was famous for collecting Gaelic oral tradition. John was famous, at least locally, as a poet and storyteller.
John was on the way home from church. That was the Catholic Church in Roybridge. Calum stopped him. He spoke to him in Gaelic. John came off his bicycle.
      Calum said to him that he was wanting to collect [some of] John’s oral tradition for the School of Scottish Studies. John agreed to meet him. They came together one day per week for five months. Calum got a lot of oral tradition.
       When he met Calum on that Sunday, John had just written a song. It was about the Scots who stole the Stone of Destiny from Westminster Abbey. That had just happened. The stone had still not appeared. And John was delighted!
       He and Calum went behind a wall. And John sang the song. The song was full of vigour and fire, said Calum. So was the man!
       John was from Highbridge near Spean Bridge. His father, red-haired James, was a stonemason and crofter. As a mason, he was travelling around Lochaber. He collected a lot of oral tradition. John learned stories from his father.
       John himself was working on the roads and the railway. He became famous for his knowledge of the history of Lochaber.
       John MacDonald had stories about people like Columba, Robert Bruce, Donald Balloch, the son of the Lord of the Isles, Alasdair MacColla, Bonnie Prince Charlie and many others. And much of the material that Calum Maclean recorded with him is to appear on a new website next week. That’s the site of Tobar an Dualchais. That project digitized much oral material. The site will be excellent.
       We’ll look again that the legacy the Lochaber Bard left next week. The website can be located at www.tobarandualchais.go.ukBroadcast
- Mon 29 Nov 2010 19:00±«Óătv Radio nan GĂ idheal
All the letters
Tha gach Litir Bheag an seo / All the Little Letters are here.
Podcast: An Litir Bheag
The Little Letter for Gaelic Learners
An Litir Bheag air LearnGaelic
An Litir Bheag is also on LearnGaelic (with PDFs)
Podcast
-
An Litir Bheag
Litirichean do luchd-ionnsachaidh ura. Letters in Gaelic for beginners.