±«Óãtv

Castell Rhaglan

Y Cyfnod Olaf

20 Ebrill 2009

Wedi i'r goresgyniad ddod i ben, yn swyddogol megis, gyda Statud Rhuddlan yn 1284, daliai rhai o gestyll y Mers a siroedd y Dywysogaeth (Môn, Caernarfon, Meirionnydd, Ceredigion, Caerfyrddin) yn eu bri.

Ychwanegwyd amddiffyniadau at rai ohonynt; gwnaethpwyd rhai yn lleoedd mwy cyfforddus i drigo ynddynt. Codwyd Rhaglan, un o'r cestyll mwyaf rhwysgfawr, yn newydd sbon.

Dioddefodd nifer ohonynt yn enbyd ar law milwyr Madog ap Llywelyn yn 1294-95 a dilynwyr Owain Glyndŵr rhwng 1400-09. Daeth rhywfaint o helynt eto yn ystod Rhyfelodd y Rhos yn y 15fed ganrif. Ond erbyn diwedd y Rhyfeloedd Cartref roedd gogoniant oes y cestyll wedi hen bylu.

Daliai dyrnaid ohonynt yn gyfannedd - Y Waun, Pictwn, Castell Powys, Caerdydd yn eu plith - ond roedd oes y plas wedi dod i Gymru. Nid oedd y cestyll bellach ond yn destun i arlunwyr a beirdd. Meddai Taliesin o Eifion am gastell Dinas Brân:

Englyn a thelyn a thant - a'r gwleddoedd br>
Arglwyddawl ddarfuant; br>
Lle bu bonedd Gwynedd gant br>
Adar nos a deyrnasant.


        Cestyll

        Castell Dolbadarn

        Oriel Cestyll

        Hanes rhai o gestyll mwyaf adnabyddus a hanesyddol bwysig Cymru.

        Crefydd

        Delw Cristnogol mewn carreg

        Oes y Seintiau

        Cymru yng nghyfnod Dewi Sant a'r Cristnogion Celtaidd cynnar.

        Mudo

        Statue of Liberty

        Dros foroedd mawr

        Hanes y Cymry a adawodd eu cartrefi i chwilio am fywyd gwell.

        Symbolau Cymru

        Tair pluen Tywysog Cymru (Llun: Tomasz Przechlewski)

        Hunaniaeth?

        Y stori y tu ôl i symbolau ac arwyddluniau traddodiadol y Cymry.

        ±«Óãtv iD

        Llywio drwy’r ±«Óãtv

        ±«Óãtv © 2014 Nid yw'r ±«Óãtv yn gyfrifol am gynnwys safleoedd allanol.

        Mae'r dudalen hon yn ymddangos ar ei gorau mewn porwr cyfoes sy'n defnyddio dalennau arddull (CSS). Er y byddwch yn gallu gweld cynnwys y dudalen hon yn eich porwr presennol, fyddwch chi ddim yn cael profiad gweledol cyflawn. Ystyriwch ddiweddaru'r porwr os gwelwch yn dda, neu alluogi dalennau arddull (CSS) os yw'n bosib i chi wneud hynny.