|  |
 |
 |
 |
|
|
|
|
 Merched Gwyllt Cymru
Dod a thebyg ac annhebyg at ei gilydd
Adolygiad Lowri Roberts o Merched Gwyllt Cymru / Wild Welsh Women gan
Beryl H. Griffiths. Gwasg Gwynedd. £7.95.
Yn draddodiadol, hyd y gwelaf i, rhywbeth gwrywaidd a macho yw ein gorffennol.
Dynion yn cofnodi gorchestion, gwrhydri a dewrder eu cyd-ddynion.
Gerallt Gymro, Sieffre o Fynwy, Aneurin, Taliesin, enwau sydd mor gyfarwydd i ni heddiw â'r gwŷr a gafodd eu hanfarwoli ganddynt.
Ond beth am y merched?
Ceisio gwneud iawn am y diffyg hwn y mae'r gyfrol Merched Gwyllt Cymru a braf iawn oedd cael darllen cyfrol sydd wedi ei neilltuo yn llwyr i ferched Cymru.
Ond nid unrhyw ferched mo'r rhain, cofiwch. Fel y tystia Bethan Gwanas yn ei rhagair, merched yw'r rhain "sydd â thipyn o dân yn perthyn iddyn nhw".
Sadlau yn dilyn
Wrth gyhoeddi cyfrol fel hon mae'n anorfod y bydd yna drafod a dadlau yn dilyn.
Beirniadaeth o du rhai carfannau am beidio â chynnwys ambell i wraig. Ac anghrediniaeth ymysg eraill fod unigolion llai amlwg wedi eu hystyried.
Yn hynny o beth mae Bethan Gwanas yn achub cam yr awdur cyn cychwyn trwy esbonio'r canllawiau ar gyfer dewis.
Rhaid oedd i'r gwragedd fod yn farw. Roedd cysylltiadau cryf â Chymru yn hanfodol. A'r maen prawf olaf oedd eu bod nhw, yn eu ffyrdd dihafal eu hunain, wedi herio trefn cymdeithas ar y pryd.
Fyddech chi'n sicr ddim am ddadlau â'r criw yma!
Cymraeg a Saesneg
Cyfrol ddwyieithog yw hi - y Gymraeg yn dilyn y Saesneg. Yn bersonol byddai argraffu'r hanesion gefn wrth gefn yn hytrach na fesul tudalen wedi hwyluso'r darllen.
Dan y drefn bresennol mae i gymharu'r straeon wrth fynd ymlaen. Ond efallai bod hynny yn fai arnaf i yn hytrach nag ar y diwyg.
Lladron ac emynwyr
Ceir yma ystod eang o gymeriadau - yn wrachod a breninesau, beirdd a reslwyr, lladron ac emynwyr!
Rhaid cyfaddef nad oedd enwau pob un o'r merched yn gyfarwydd imi.
Mae pawb decini wedi clywed am Blodeuwedd, Siwan ac Ann Griffiths - ond beth am Alabina Wood, Eleanor Butler neu Sarah Ponsonby?
Credwch chi fi, mae yna lawer i'w ddysgu rhwng y cloriau lliwgar yma!
Paris Hilton ei dydd
Un o'r enwau anghyfarwydd imi oedd Catrin o Ferain a ddisgrifir gan Beryl Griffiths fel Paris Hilton neu Liz Taylor ei dydd.
Yn ddisgynnydd uniongyrchol Brenin Harri VII roedd meibion prif deuluoedd y gogledd yn ymladd am yr hawl i'w phriodi.
Yn wir, cymaint oedd ei hanlwc fel y bu iddi briodi bedair gwaith i gyd - sy'n esbonio'r gymhariaeth â Liz Taylor.
Mae un hanesyn yn sôn am y modd y bu i Morus Wynn o Wydir ei gofyn i'w briodi wrth iddi ddychwelyd adref o angladd ei gŵr cyntaf - gweithred braidd yn ansensitif ynddo'i hun fel y mae Beryl Griffiths yn cyfaddef.
Ond mae'n debyg iddi hithau ei ateb trwy ddweud ei fod yn rhy hwyr am ei bod wedi cytuno i briodi Richard Clwch ar y ffordd i'r angladd!
Llyfr hanes yw Merched Gwyllt Cymru yn y bôn sydd wedi ei gyflwyno mewn arddull storïol, hawdd iawn ei ddarllen.
Mae'n ffynhonnell addysgol werthfawr i athrawon, rhieni a disgyblion sydd am ddysgu mwy am eu cyn-neiniau!
Gweler Gwales
 |
Ychwanegwch eich sylwadau i'r dudalen fan hyn:
|
|
|
|
|
|  | |  | |  | |  | | |  Sôn amdanynt
Rhestr o'r holl lyfrau sydd wedi cael sylw ar ±«Óãtv Cymru'r Byd.
|
|
|
|  | |  | | |  Gair am air:
Detholiad o ddyfyniadau - ydych chi'n gwybod pwy yw'r awdur?
|
|
|
|
|
|
Llyfrau - gwefan newydd
Teulu Lòrd Bach
Petrograd
Lôn Goed
Silff y llyfrau diweddar
Hanner Amser
Deryn Glân i Ganu 
Awduron Cymru
Roger Boore
Nadolig a Rhagfyr 2008
Dolennau defnyddiol